250 ล้านปี ต้นทุนทางธรณีวิทยา “ทุเรียนนางนอน” (ข้อมูลอุทยานธรณีเชียงราย)
- เริ่มจากเหตุการณ์กู้ภัยถ้ำหลวง ปี 2561 ทำให้เกิดกระแสการเที่ยวถ้ำตามมา จึงเกิดแนวคิดที่จะอนุรักษ์และพัฒนาพื้นที่บริเวณนั้นในรูปแบบของอุทยานธรณี หรือ Geopark
- ปัจจุบันพื้นที่ประกอบด้วย 3 อำเภอ คือ แม่จัน แม่สาย และเชียงแสน เนื้อที่รวม 1,434 ตร.กม.
- มีความโดดเด่นทางธรณีวิทยา คือ
- 1) รอยเลื่อนแม่จัน เป็นทั้งผู้ทำลายและผู้สร้าง กล่าวคือ ในอดีตอาจจะเป็นสาเหตุให้เมืองเวียงหนองหล่ม ล่มสลายจากแผ่นดินไหวเมื่อประมาณ 1500 ปีที่แล้ว แต่อีกแง่หนึ่ง รอยเลื่อนแม่จัน ก็ทำให้เกิดที่ราบสำหรับเพาะปลูก, การตั้งถิ่นฐาน, หนองน้ำขนาดใหญ่, เกิดน้ำพุร้อน
- 2) การเคลื่อนที่ของแผ่นเปลือกโลกในอดีต ตั้งแต่หลายร้อยล้านปีก่อน ทำให้เกิดกิจกรรมของภูเขาไฟ เกิดเทือกเขา หน้าผาสูงชัน ถ้ำ กระทั่งกลายมาเป็นพื้นที่ที่มีความพิเศษทางภูมิประเทศ ซึ่งมีความเกี่ยวพันกับพืชที่เป็นสิ่งบ่งชี้ทางภูมิศาสตร์ หรือ พืช GI (จังหวัดเชียงรายมีพืช GI 7 ชนิด คือ กาแฟดอยตุง กาแฟดอยช้าง สับปะรดนางแล สับปะรดภูแล ชาเชียงราย ข้าวก่ำล้านนา และข้าวเหนียวเขี้ยวงู
- 3) หินปูนและถ้ำ โดยมีเรื่องราวเชื่อมโยงกับการกู้ภัยระดับโลกของถ้ำหลวง
.
พืชพิเศษกับลักษณะพื้นที่พิเศษ
พืชพิเศษแต่ละชนิด มักจะมีความสัมพันธ์กับภูมิประเทศที่มีความเฉพาะ และล้วนแต่เกี่ยวข้องกับธรณีวิทยา เช่น ทุเรียนภูเขาไฟของทางอีสานใต้ มีการปลูกในพื้นที่หินภูเขาไฟชนิดหินบะซอลต์, ข้าวจากทุ่งกุลา ที่มีความหอมเป็นเอกลักษณ์ มีการปลูกในพื้นที่ที่ความเค็มพอเหมาะ ซึ่งความเค็มมีที่มาจากชั้นเกลือใต้ดิน เป็นต้น
.
ความพิเศษและอร่อยของทุเรียนนางนอน
ถึงแม้จะยังไม่มีการศึกษาอย่างละเอียด แต่สามารถใช้ความรู้ทางธรณีวิทยาอธิบายได้ดังนี้
- พื้นที่ปลูกคือ ต.ห้วยไคร้ อ.แม่สาย จ.เชียงราย….เป็นหินเถ้าภูเขาไฟ และหินภูเขาไฟ อายุประมาณ 250 ล้านปี
- หินดังกล่าวเมื่อผุพังกลายเป็นดิน จะให้ธาตุอาหารต่างๆ ที่จำเป็นกับพืช เช่น โปแตสเซียม ซิลิกา อะลูมินา
- ดินจากหินเถ้าภูเขาไฟ และดินจากหินภูเขาไฟในบริเวณนี้ มีลักษณะค่อนข้างเหนียว ซึ่งทุเรียนไม่ชอบ
- แต่ด้วยลักษณะภูมิประเทศที่เป็นเนินเขาเตี้ยๆ ความลาดชันทำให้เกิดการระบายน้ำตามธรรมชาติที่ดี น้ำไม่ขังในดินนานเกินไป ทำให้รากของทุเรียนเติบโตได้ดี ไม่เน่า
- ดินที่เกิดจากการผุพังของหินดังกล่าวประกอบกับภูมิประเทศที่เป็นเนินเตี้ย จะทำให้ได้ชั้นดินที่ไม่หนามากนัก ทำให้มีการระบายอากาศในดินได้ดี ส่งผลดีกับพืช
สรุปส่งท้าย
- ลักษณะทางธรณีวิทยาและกิจกรรมของภูเขาไฟในอดีต มีความเกี่ยวพันกับการทำเกษตรในยุคปัจจุบัน ซึ่งไม่เพียงก่อให้เกิดเป็นภูมิประเทศที่พิเศษ แต่ยังเอื้อประโยชน์จนเกิดเป็น ทุเรียนพิเศษ อย่างทุเรียนนางนอนอีกด้วย
ข้อมูลจาก Chiangrai Geopark-อุทยานธรณีเชียงราย และ อบจ.เชียงราย
