วันที่ 31 พฤษภาคม 2568 ณ ห้องประชุมศูนย์วิทยาศาสตร์การแพทย์ที่ 1/1 เชียงราย ตำบลนางแล อำเภอเมืองเชียงราย จังหวัดเชียงราย
นายชรินทร์ ทองสุข ผู้ว่าราชการจังหวัดเชียงราย พร้อมด้วย นายแพทย์วัชรพงษ์ คำหล้า รองอธิบดีกรมวิทยาศาสตร์การแพทย์ และ นายแพทย์เอกชัย คำลือ นายแพทย์สาธารณสุขจังหวัดเชียงราย ร่วมกันแถลงข่าวผลการดำเนินการเฝ้าระวังและตรวจสอบคุณภาพน้ำประปาหมู่บ้านและอาหารจากแหล่งน้ำธรรมชาติในพื้นที่ลุ่มแม่น้ำกก แม่น้ำสาย และแม่น้ำรวก ซึ่งเป็นพื้นที่เฝ้าระวังในจังหวัดเชียงราย
โดยนายชรินทร์ ทองสุข ผู้ว่าราชการจังหวัดเชียงราย กล่าวว่า ที่ผ่านมาข้อมูลบางส่วนที่เผยแพร่ผ่านสื่อหลักและสื่อออนไลน์ อาจมีความคลาดเคลื่อน โดยเฉพาะการรายงานผลตรวจจากชุดทดสอบ (Test Kit) ซึ่งไม่สามารถนำมาอ้างอิงอย่างเป็นทางการได้ เนื่องจากชุดทดสอบเหล่านี้เป็นเพียงเครื่องมือคัดกรองเบื้องต้นเท่านั้น ควรใช้ผลตรวจจากห้องปฏิบัติการที่มีมาตรฐานและได้รับการรับรอง เพื่อความถูกต้องและน่าเชื่อถือ ซึ่งเข้าใจได้ในความห่วงใยของทุกภาคส่วนและพี่น้องสื่อมวลชน โดยผู้ว่าราชการจังหวัดเชียงราย เน้นย้ำ ขอให้ประชาชนเชื่อมั่นในผลการตรวจของหน่วยงานที่มีความเชี่ยวชาญ มีเครื่องมือที่ทันสมัยได้มาตรฐาน อย่างศูนย์วิทยาศาสตร์การแพทย์ ซึ่งเป็นหน่วยงานที่มีอำนาจหน้าที่ในการตรวจวิเคราะห์สารพิษตามหลักวิชาการอย่างถูกต้อง
ด้านนายแพทย์วัชรพงษ์ คำหล้า รองอธิบดีกรมวิทยาศาสตร์การแพทย์ กล่าวถึงกรณีที่มีข่าวปัญหาการปนเปื้อนของสารหนูในแม่น้ำกก แม่น้ำสาย และแม่น้ำรวก สูงกว่ามาตรฐานที่กำหนดไว้ จึงมีข้อแนะนำให้ประชาชนงดใช้น้ำจากแม่น้ำดังกล่าว ชั่วคราว และได้มอบหมายให้หน่วยงานที่เกี่ยวข้องลงพื้นที่เก็บตัวอย่างน้ำประปาหมู่บ้าน และอาหารที่สัมผัสแม่น้ำ เป็นการเร่งด่วน โดยเมื่อวันที่ 8 เมษายนพ.ศ.2568 ได้เก็บตัวอย่างน้ำประปาหมู่บ้านที่ใช้น้ำจากแม่น้ำกกและแหล่งใกล้เคียง 6 อำเภอในจังหวัดเชียงราย ผลตรวจไม่พบสารหนู และเมื่อนำมาตรวจยืนยันด้วยวิธีทดสอบทางห้องปฏิบัติการ ตรวจพบสารหนู ปริมาณน้อยกว่า 0.001 – 0.009 มิลลิกรัมต่อลิตร ซึ่งไม่เกินค่าที่กำหนด รวมทั้งผลการตรวจโลหะชนิดอื่น ได้แก่ แคดเมียม ตะกั่ว เหล็ก ฟลูออไรด์ คลอไรด์ ไนเตรท และแมงกานีส พบว่า ผ่านเกณฑ์มาตรฐานทุกตัวอย่าง จากนั้นเมื่อวันที่ 2 พฤษภาคม 2568 ได้มีการลงพื้นที่เป็นครั้งที่ 2 ในการเก็บตัวอย่างน้ำประปาหมู่บ้านที่อยู่บริเวณใกล้เคียงกับแม่น้ำสาย และแม่น้ำรวก ในพื้นที่อำเภอแม่สาย อำเภอเชียงแสน จังหวัดเชียงราย จำนวน 6 ตัวอย่าง พบว่า มีการปนเปื้อนสารหนูในปริมาณน้อยกว่า 0.001 มิลลิกรัมต่อลิตร ซึ่งได้มีการวางแผนเก็บตัวอย่างเพื่อตรวจเฝ้าระวังโลหะหนักอย่างต่อเนื่องในช่วงเดือนพฤษภาคม จนถึง เดือนสิงหาคม โดยจะเก็บตัวอย่าง น้ำประปาหมู่บ้าน พืชผัก และปลา ชนิดละไม่น้อยกว่า 19 ตัวอย่าง จำนวน 4 ครั้ง ครั้งที่ 1 ช่วงวันที่ 19-21 พฤษภาคม 2568 ครั้งที่ 2 ช่วงวันที่ 16-18 มิถุนายน 2568 ครั้งที่ 3 ช่วงวันที่ 14-16 กรกฎาคม 2568 และครั้งที่ 4 ช่วงวันที่ 18/20 สิงหาคม 2568 เพื่อส่งตรวจวิเคราะห์ทางห้องปฏิบัติการ ณ สำนักคุณภาพและความปลอดภัยอาหาร และศูนย์วิทยาศาสตร์การแพทย์ที่ 1/1 เชียงราย กรมวิทยาศาสตร์การแพทย์ โดยใช้วิธีมาตรฐาน Standard Methods For the Examination of Water and Wastewater. 24TH Edition. Washington DC: APHA Press; 2023. part 3030, 3110 : p 3-10ด้วยเทคนิค AAS และ AOAC 2015.01 ด้วยเทคนิค ICP-MS ที่มีความแม่นยำ ความจำเพาะความไวสูง และดำเนินการด้วยระบบคุณภาพมาตรฐานห้องปฏิบัติการ ISO/IEC 17025:2017 เพื่อสร้างความมั่นใจในผลการทดสอบ ซึ่งผลการตรวจวิเคราะห์ครั้งที่ 1 จำนวน 80 ตัวอย่าง ผลการตรวจสารหนูทั้งหมด ในน้ำประปาหมู่บ้าน 36 ตัวอย่าง ผลตรวจไม่เกินค่ากำหนด เมื่อตรวจสารหนูในพืชผัก 21 ตัวอย่าง พบว่าตัวอย่างมีผลตรวจไม่พบ และปลาแม่น้ำ 23 ตัวอย่าง มีผลตรวจไม่พบ นอกจากนั้นผลการตรวจตะกั่วและแคดเมียมมีค่าอยู่ในเกณฑ์ไม่เกินค่ากำหนดเช่นเดียวกัน
กรณีมีประชาชนในพื้นที่อำเภอแม่สาย จังหวัดเชียงราย ใช้น้ำจากบ่อในครัวเรือนเพื่ออุปโภค แล้วมีอาการผื่นแดงขึ้นตามตัว เมื่อวันที่ 30 พฤษภาคม 2568 นั้น เจ้าหน้าที่ได้เก็บตัวอย่างน้ำจากบ่อที่ประชาชนใช้อุปโภค เพื่อตรวจสารหนูเบื้องต้น ด้วยชุดทดสอบภาคสนาม จำนวน 3 จุด ผลตรวจไม่พบสารหนูแต่อย่างใด ทั้งนี้ ได้คัดกรองเพิ่มเติมในชาวบ้านกลุ่มเสี่ยง เก็บข้อมูลการใช้น้ำในครัวเรือน เก็บตัวอย่างบ่อน้ำบาดาล จำนวน 6 จุด เพื่อตรวจวิเคราะห์หาสารปนเปื้อนในห้องปฏิบัติการ และในวันนี้ก็ได้ลงพื้นที่เก็บตัวอย่างในตัวอย่างน้ำประปาหมู่บ้าน และอาหารที่สัมผัส แม่น้ำกก แม่น้ำสาย แม่น้ำรวก โดยผลตรวจในทุกจุดไม่พบเกินค่ามาตรฐาน เช่นเดียวกัน
นพ.วัชรพงษ์ รองอธิบดีฯ ยังได้กล่าวอีกว่า วิธีการตรวจที่ใช้ในครั้งนี้เป็น Standard Methods For the Examination of Water and Wastewater.
เป็นวิธีการตรวจที่เป็นมาตรฐานสากล ที่มีความถูกต้อง แม่นยำ และเชื่อถือได้ ซึ่งได้รับการยอมรับและใช้กันอย่างแพร่หลายทั่วโลกในการวิเคราะห์สารตกค้างหรือสารปนเปื้อนในตัวอย่างต่าง ๆ
ส่วนนายแพทย์เอกชัย คำลือ นายแพทย์สาธารณสุขจังหวัดเชียงราย ได้กล่าวเพิ่มเติมว่า สำนักงานสาธารณสุขจังหวัดเชียงรายยังคงดำเนินมาตรการเฝ้าระวังอย่างต่อเนื่อง โดยเฉพาะในชุมชนที่อาศัยใกล้แหล่งน้ำธรรมชาติ และขอให้ประชาชนใช้เฉพาะน้ำที่ผ่านการกรองหรือการปรับปรุงคุณภาพจากหน่วยงานที่รับผิดชอบเท่านั้น พร้อมกันนี้ได้แนะนำให้ประชาชน โดยเฉพาะกลุ่มเสี่ยง เช่น เด็กเล็ก ผู้สูงอายุ และหญิงตั้งครรภ์ หากพบอาการผิดปกติ เช่น ผื่นคัน อ่อนเพลีย ปัสสาวะเปลี่ยนสี หรือมีอาการรุนแรง เช่น ชักหรือหมดสติ ควรรีบไปพบแพทย์ เพื่อเข้ารับการตรวจที่โรงพยาบาล หรือโรงพยาบาลส่งเสริมสุขภาพตำบลใกล้บ้านโดยทันที ประชาชนควรหลีกเลี่ยงการใช้น้ำจากแหล่งที่ไม่ปลอดภัย เช่น แหล่งน้ำที่ไม่ผ่านการปรับปรุงคุณภาพ ควรใช้น้ำประปาที่ผ่านการกรองและฆ่าเชื้อด้วยวิธีที่เหมาะสม พร้อมทั้งติดตามข่าวสารจากหน่วยงานภาครัฐอย่างใกล้ชิด
ท้ายนี้สถานการณ์การปนเปื้อนของสารหนูในแม่น้ำพื้นที่จังหวัดเชียงราย สสจ.เชียงราย ขอย้ำว่า ขณะนี้ยังไม่พบข้อมูลที่บ่งชี้ว่ามีความเสี่ยงสูงต่อสุขภาพของประชาชน และหน่วยงานต่างๆ ได้ดำเนินมาตรการเฝ้าระวังอย่างเข้มข้น ประชาชนไม่ควรตื่นตระหนก แต่ขอให้เฝ้าระวังและปฏิบัติตามคำแนะนำของหน่วยงานสาธารณสุขอย่างเคร่งครัด ซึ่งทางจังหวัดจะรายงานผลการตรวจสอบและมาตรการเพิ่มเติมอย่างต่อเนื่อง เพื่อให้เกิดความโปร่งใสและปลอดภัยแก่ทุกคนในพื้นที่ อีกทั้งยังขอยืนยันความมั่นใจในคุณภาพน้ำประปา และอาหารในพื้นที่ พร้อมเดินหน้าดำเนินการเฝ้าระวัง ป้องกัน และสร้างความมั่นใจด้านสุขภาพแก่ประชาชนอย่างใกล้ชิดและต่อเนื่อง
ช่วงท้ายของการแถลงข่าว นายชรินทร์ ทองสุข ผู้ว่าราชการจังหวัดเชียงราย ได้ฝากถึงพี่น้องประชาชนชาวเชียงราย ขอให้มั่นใจ เชื่อมั่นในข้อมูลข่าวสารจากทางราชการ ถึงแม้จะไม่สามารถแก้ไขปัญหาที่ต้นเหตุได้ในขณะนี้ แต่ ผู้ว่าฯ จะทำให้ประชาชนปลอดภัยมากที่สุด
