เมื่อวันที่ 16 กันยายน 2568 สวทช. โดยศูนย์นาโนเทคโนโลยีแห่งชาติ (นาโนเทค) ร่วมกับองค์การบริหารส่วนจังหวัดเชียงราย, สำนักงานสาธารณสุขจังหวัดเชียงราย และสำนักงานส่งเสริมการปกครองท้องถิ่นจังหวัดเชียงราย ลงนามความร่วมมือเพื่อยกระดับคุณภาพน้ำในพื้นที่ลุ่มน้ำกก โดยใช้หลักการทางวิทยาศาสตร์ เทคโนโลยี และนวัตกรรม (วทน.) มุ่งเป้าให้ “เชียงราย” เป็นพื้นที่ต้นแบบในการแก้ไขปัญหาน้ำอย่างยั่งยืน
โดยนำร่องในพื้นที่บ้านริมกก ตำบลแม่ยาว และบ้านเมืองงิม ตำบลริมกก ซึ่งจะครอบคลุมกว่า 900 ครัวเรือน การลงนามความร่วมมือครั้งนี้มีเป้าหมายสำคัญเพื่อแก้ปัญหาน้ำอุปโภคบริโภคในชุมชน โดยเฉพาะปัญหาความขุ่นและสารหนูที่ปนเปื้อนในน้ำ ซึ่งเป็นปัญหาหลักในพื้นที่ลุ่มน้ำกก โดยนาโนเทคได้นำนวัตกรรมระบบกำจัดความขุ่น และสารหนู สำหรับระบบผลิตน้ำประปาหมู่บ้านมาใช้ เพื่อยกระดับคุณภาพน้ำให้เป็นไปตามมาตรฐานน้ำประปาดื่มได้ของกรมอนามัย ทำให้ประชาชนสามารถเข้าถึงน้ำสะอาดได้อย่างปลอดภัยและยั่งยืน
ดร.ภญ. อุรชา รักษ์ตานนท์ชัย ผู้อำนวยการศูนย์นาโนเทค สวทช. กล่าวว่า จังหวัดเชียงรายถือเป็นพื้นที่เป้าหมายในการบูรณาการความร่วมมือเพื่อจัดการปัญหาน้ำสำหรับชุมชน ซึ่งนาโนเทคได้ทำงานร่วมกับหน่วยงานพันธมิตรมาอย่างต่อเนื่อง ภายใต้แผนงานบูรณาการบริหารจัดการทรัพยากรน้ำระหว่างปี 2566-2567 โดยความร่วมมือครั้งนี้จะช่วยสร้างความตระหนักรู้ให้ชุมชนและองค์กรปกครองส่วนท้องถิ่นในการตรวจสอบและพัฒนาคุณภาพน้ำด้วยตนเอง
ดร. ณัฏฐพร พิมพะ ผู้อำนวยการกลุ่มวิจัย NCAS นาโนเทค และหัวหน้าโครงการวิจัยฯ อธิบายว่า โครงการนี้เป็นการบูรณาการงานวิจัยด้านการบริหารจัดการน้ำของนาโนเทค โดยเน้นการเลือกใช้เทคโนโลยีที่เหมาะสมกับบริบทของพื้นที่ และการมีส่วนร่วมของชุมชนเพื่อให้เกิดความยั่งยืน นวัตกรรมที่นำมาใช้ประกอบด้วย อุปกรณ์และเว็บไซต์ช่วยคำนวณปริมาณสารตกตะกอน ช่วยให้ชุมชนสามารถคำนวณปริมาณสารส้มที่เหมาะสมสำหรับการกำจัดความขุ่นได้อย่างแม่นยำ เซ็นเซอร์ตรวจวัดสารหนู (Arsenic): เป็นเครื่องมือขนาดเล็ก พกพาได้ ตรวจวัดได้อย่างรวดเร็วใน 4 นาที และมีความแม่นยำสูง วัสดุกรองจากวัตถุดิบในท้องถิ่น ศึกษาการใช้วัสดุที่มีต้นทุนต่ำและหาได้ง่ายในพื้นที่ เช่น ถ่านกะลามะพร้าว ถ่านกระดูกสัตว์ หรือถ่านเปลือกแมคคาเดเมีย เพื่อเพิ่มประสิทธิภาพในการกรองน้ำ ความร่วมมือนี้จะปรับปรุงระบบผลิตน้ำประปาในพื้นที่นำร่อง 2 ตำบล คือ ตำบลแม่ยาว และตำบลริมกก เพื่อยกระดับคุณภาพชีวิตของประชาชนในลุ่มน้ำกกอย่างยั่งยืน
นางพัชรวีร์ สุวรรณิก รองเลขาธิการสำนักงานทรัพยากรน้ำแห่งชาติ (สทนช.) กล่าวว่า สทนช. ให้ความสำคัญกับการบริหารจัดการทรัพยากรน้ำอย่างเป็นระบบ และได้พยายามแก้ไขปัญหาในพื้นที่ลุ่มน้ำกกมาโดยตลอด การลงนามความร่วมมือในครั้งนี้เป็นการเสริมสร้างศักยภาพการจัดการทรัพยากรน้ำ และคาดหวังว่าองค์กรปกครองส่วนท้องถิ่นจะนำแนวทางนี้ไปขยายผลในพื้นที่อื่นๆ ต่อไป
ด้าน นางอทิตาธร วันไชยธนวงศ์ นายกองค์การบริหารส่วนจังหวัดเชียงราย ย้ำถึงความสำคัญของแม่น้ำกกที่มีต่อประชาชนกว่า 100,000 ครัวเรือนในจังหวัด และการปนเปื้อนของโลหะหนักที่เกินมาตรฐานถือเป็นวิกฤตที่ต้องแก้ไขอย่างจริงจัง ความร่วมมือกับนาโนเทค สวทช. จะช่วยยกระดับระบบบริหารจัดการน้ำ และระบบประปาหมู่บ้านให้ได้มาตรฐาน เหมาะสำหรับการอุปโภคบริโภค เพื่อขับเคลื่อนให้เชียงรายเป็น “เมืองสุขภาพดี” และประชาชนมีความสุขอย่างยั่งยืน
ความร่วมมือในครั้งนี้ถือเป็นจุดเริ่มต้นของการเปลี่ยนแปลงเชิงระบบ โดยการนำองค์ความรู้ด้านวิทยาศาสตร์ เทคโนโลยี และนวัตกรรมมาประยุกต์ใช้เพื่อแก้ไขปัญหาคุณภาพน้ำในระดับท้องถิ่น ซึ่งไม่เพียงแต่จะช่วยยกระดับระบบบริการสาธารณะขององค์กรปกครองส่วนท้องถิ่น แต่ยังส่งผลดีต่อคุณภาพชีวิตของประชาชน สุขภาพ สังคม และเศรษฐกิจของประเทศในระยะยาวอีกด้วย
ขอบคุณข้อมูลจาก สวทช.
ข่าว ศูนย์ข้อมูลกลางเพื่อการรับรู้ และติดตามสถานการณ์น้ำเชียงราย
