ตำนานเต่าน้อยอองคำ อ.เทิง

เต่าน้อยอองคำ ( เต่าน้อยกระดองทองคำ ) เป็นจิตกรรมล้านนาร่วมสมัย เกี่ยวกับเรื่องราว ตำนานเต่าน้อยอองคำ ซึ่งสอดแทรกวัฒนธรรมของคนเมืองเทิง สถานที่สำคัญเมืองเทิง อีกทั้งวิถีชีวิตที่จะรวมไว้ในจิตรกรรมล้านนาร่วมสมัยของประติมากรรมชิ้นนี้



โดยประติมากรรมเต่าน้อยอองคำ มีลักษณะยิ้มแย้มจิตใจดี ด้านบนหัวเต่าเห็นพระธาตุจอมจ้อ บนกระดองเต่าจะมีแหลมภูชี้ฟ้าซึ่งเป็นแหล่งท่องเที่ยวของอำเภอเทิง และเรื่องราวของพญานาคสร้างพระธาตุจอมจ้อตามตำนาน วิถีชีวิตของคนเมืองเทิง ด้านหลังมองเห็นต้นโพธิ์ปกคลุมกระดองเต่า ด้านล่างฐานเป็นแม่น้ำแหล่งกำเนิดชีวิตและความอุดมสมบูรณ์ ของอำเภอเทิง

จากนิทานเต่าน้อยอองคำ (กระดองทองคำ) เป็นนิทานพื้นบ้านของอำเภอเทิง จังหวัดเชียงราย

เค้าโครงเรื่องคล้ายกับเรื่อง “ปลาบู่ทอง”และ”สังข์ทอง” เล่าถึงครอบครัวเศรษฐีในเมืองพาราณสี ตัวเศรษฐีชื่อกุปปิตตา มีเมีย 2 คน ชื่อนางอุจุจิตตา มีลูกสาวชื่อนางอุทธรา เมียน้อยชื่อมิจฉารี ลูกสาวชื่อสามา วันหนึ่งสามีพาเมียทั้ง 2 ออกไปหาปลา แต่เมียน้อยที่เป็นผีกระสือแอบกินปลาในข้องตนจนหมด จึงหาทางสลับที่นั่งกับเมียหลวงและใส่ร้ายว่าเมียหลวงเป็นกระสือแอบกินปลาที่หาได้จนหมด ด้วยความโมโหเศรษฐีจึงใช้ไม้พายทุบตีเมียหลวงจนตกน้ำตาย

ต่อมาได้เมียหลวงเกิดเป็นเต่ามีกระดองสีทองเรียกเต่าน้อยอองคำ ได้แอบมาหาลูกสาวคือนางอุทธราเพื่อคอยดูแลลูก เมียน้อยเมื่อทราบข่าวก็แกล้งป่วย บอกกับสามีว่าต้องทานเนื้อเต่าน้อยอองคำจึงจะหาย สามีก็เชื่อให้บ่าวไพร่ไปจับเต่าน้อยมาต้มทำอาหารแบ่งให้ชาวบ้านไปกินด้วย แต่ชาวบ้านทราบเรื่องไม่ยอมทาน ต่างรวบรวมเศษกระดูกเต่าไปฝังดิน เกิดเป็นต้นโพธิ์ทองขึ้นมา 1 ต้น พระราชามาเห็นต้นโพธิ์ก็อยากจะนำไปปลูกในวัง แต่ไม่มีใครสามารถถอนต้นโพธิ์ได้ มีเพียงนางอุทธรา บุตรสาวของเมียหลวงเท่านั้นที่ถอนต้นโพธิ์ทองได้ ต่อมาพระราชาได้อภิเษกกับนางอุทธรา มีบุตร 2 คน เมื่อเมียน้อยของเศรษฐีทราบว่านางอุทธราได้อภิเษกกับพระราชาจึงอิจฉา ออกอุบายให้เศรษฐีเรียกนางอุทธรากลับบ้านแล้ววางแผนฆ่า จากนั้นสลับตัวกับนางสามา บุตรสาวของตน ซึ่งมีหน้าตาคล้ายกันเข้าไปในวังแทน แต่พระราชาผิดสังเกตุรู้ว่าไม่ใช่ชายาของตน จึงสั่งประหาร ส่วนวิญญาณนางอุทธราได้ไปเกิดอยู่ในผลมะปิน (มะตูม) มีผลสีทองลูกโต ตายายที่อยู่ใกล้กับต้นมะตูมได้สอยไปเก็บไว้ที่บ้าน เมื่อตายายออกไปทำงานนางอุทธราจะออกจากมะปินมาทำความสะอาดบ้านให้ ตายายผิดสังเกตุที่บ้านเรือนสะอาดทุกวัน จึงพากันแกล้งออกจากบ้านแล้วแอบดู เห็นเป็นหญิงสาวหน้าตาสะสวยออกมาจากมะปิน จึงพากันทุบผลมะปินแตกออก และรับนางอุทธราเป็นบุตรสาว เรื่องราวของนางอุทธราได้ทราบไปถึงพระราชา จึงให้ทหารไปรับตัวกลับเข้าไปอยู่ในวังตามเดิม

นิทานเรื่องนี้มีหลักฐานเกี่ยวพันกับหมู่บ้านทุ่งขันไชย หรือบ้านทุ่งเต่าไห้ ต.เวียง อ.เทิง จ.เชียงราย ในอดีต