ขอรูป"หำยนต์"

[แมงคอลั่น]

ท่านใดที่มีรูป"หำยนต์"ขอเมตตาสักสองสามรูปเต๊อะ มีหละอ่อนเขาไปอ่านปะแต่บ่มีฮูป
ก็เลยมาถามผม ผมก็บ่มี ก็เลยต้องขอ จากหมู่เฮานี้แหละ

[N'ออย-->ดำมอย]

อยากฮู้โตยคนเจ้า...มันเป๋นจะไดน้องก่อไค่หันเหมือกั๋น

[percula]

ยืมรูปเปิ้นมา นะคับ 

[n.md]

อืม

[ละอ่อนพะเยา]

เคยไปน่านมาเค้าบอกว่าไว้ติดบนประตูห้องนอนกับ สิ่งของไม่ดี ไม่รุ้จิงป่าว

[Aikaew]

ผ่อเป๋นงานศิลปะก็งามดี ส่วนความเจื้อก็มักไผมักมันน่ะครับ
แบบเดียวกับทับหลังของผาสาทแบบขอมน่ะครับ

[แมงคอลั่น]

สรียินดีจ้าดนักท่าน Percula

[Ck 401]

สรียินดีจ้าดนักท่าน Percula

รบกวนช่วยอธิบายความหมาย ของสัญลักษ์นี้ด้วยก็ดีครับท่าน makorlan

[Jeekuk]

สรียินดีจ้าดนักท่าน Percula

รบกวนช่วยอธิบายความหมาย ของสัญลักษ์นี้ด้วยก็ดีครับท่าน makorlan

ตวยซาว

[Ck 401]

สรียินดีจ้าดนักท่าน Percula

รบกวนช่วยอธิบายความหมาย ของสัญลักษ์นี้ด้วยก็ดีครับท่าน makorlan

ตวยซาว

ฮอมตวยแหม ห้าบาทครับ อิอิ

[percula]

ตามคำขอครับ
หำยนต์ เป็นไม้แกะสลักหรือฉลุลายโปร่ง เป็นรูปสี่เหลี่ยมผืนผ้า ประดับอยู่บนประตูบ้านหรือประตูห้องนอน จุดประสงค์เพื่อป้องกันสิ่งชั่วร้าย อาถรรพ์ ผี สิ่งอัปมงคล ต่างๆ

คัดลอกงานเขียนของ อาจารย์ มณี พยอมยงค์ มาครับ

หำโยน หรือ หำยนต์ อ่านว่า หำ-ยน
คือไม้ทำเป็นรูปสี่เหลี่ยมผืนผ้า ด้านบนเรียบด้านล่างเว้ารูปเสี้ยววงกลม2รูปมาชนกันตรงกลาง เป็นส่วนย้อยแหลมออกมาที่ตรงช่องประตู หำโยนนี้เข้าใจว่า ทำเพื่อเป็นการข่มตามพิธีไสยศาสตร์ ตามคติของพุทธศาสนาพวกตันตระมหายาน กล่าวว่า ยันต์นี้ เป็นลักษณะ ยันต์ 8 ทิศของชาวจีน เรียกกันว่า อรหัมยันตระ คือยันต์วิเศษ หรือ ยันต์พระอรหันต์ ต่อมาภาษาพูดกร่อนไป จึงเรียกอย่างชาวบ้านภาคเหนือว่า หำยน บางท่านยังสันนิษฐานว่า เป็น อัณฑะวิเศษ คืออวัยวะเพศของชายแขวนไว้ปากประตูเพื่อกันภูติผีปีศาจทั้งหลาย มิให้เข้าสู่ที่อยุ่ที่นอนของตน ซึ่งไม่น่าจเป็นความจริง

รูปประกอบครับ

[>:l!ne-po!nt:<]

ตามคำขอครับ
หำยนต์ เป็นไม้แกะสลักหรือฉลุลายโปร่ง เป็นรูปสี่เหลี่ยมผืนผ้า ประดับอยู่บนประตูบ้านหรือประตูห้องนอน จุดประสงค์เพื่อป้องกันสิ่งชั่วร้าย อาถรรพ์ ผี สิ่งอัปมงคล ต่างๆ

คัดลอกงานเขียนของ อาจารย์ มณี พยอมยงค์ มาครับ

หำโยน หรือ หำยนต์ อ่านว่า หำ-ยน
คือไม้ทำเป็นรูปสี่เหลี่ยมผืนผ้า ด้านบนเรียบด้านล่างเว้ารูปเสี้ยววงกลม2รูปมาชนกันตรงกลาง เป็นส่วนย้อยแหลมออกมาที่ตรงช่องประตู หำโยนนี้เข้าใจว่า ทำเพื่อเป็นการข่มตามพิธีไสยศาสตร์ ตามคติของพุทธศาสนาพวกตันตระมหายาน กล่าวว่า ยันต์นี้ เป็นลักษณะ ยันต์ 8 ทิศของชาวจีน เรียกกันว่า อรหัมยันตระ คือยันต์วิเศษ หรือ ยันต์พระอรหันต์ ต่อมาภาษาพูดกร่อนไป จึงเรียกอย่างชาวบ้านภาคเหนือว่า หำยน บางท่านยังสันนิษฐานว่า เป็น อัณฑะวิเศษ คืออวัยวะเพศของชายแขวนไว้ปากประตูเพื่อกันภูติผีปีศาจทั้งหลาย มิให้เข้าสู่ที่อยุ่ที่นอนของตน ซึ่งไม่น่าจเป็นความจริง

รูปประกอบครับ

ฮู้จ้กแล้วกะหันมาเมินละ กะลังฮู้ความหมายวันนี้แหล่ะครับ ขอบคุณครับ

[แมงคอลั่น]

เมากับเวียกหลายวัน
เอาไป ตามขอ ไว้เป็นข้อคิด ปิ๊ดจ๋าระณา

หัมยนต์
หำยนต์หรือหัมยนตร์เป็นชื่อของแผ่นไม้แกะสลักลวดลายโบราณที่ติดตั้งเหนือประตูห้องนอนของเรือนล้านนา ส่วนใหญ่เป็นแผ่นไม้รูปสี่เหลี่ยมผืนผ้ามักเกี่ยวข้องกับความเชื่อลี้ลับที่สามารถดลบันดาลความเป็นไป ต่างๆ ให้กับเจ้าของบ้าน

แม้ความเชื่อเรื่องหัมยนต์ จะซาลงไปในยุคสมัยปัจจุบัน แต่กระนั้นตามบ้านเรือนล้านนาโบราณยังคงความเชื่อเช่นนี้อยู่และอาจสืบทอดไปสู่คนรุ่นหลังในบางพื้นที่

หัมยนต์มักจะทำขึ้นพร้อมๆ กับการปลูกเรือนใหม่ เมื่อเจ้าของบ้านได้แผ่นไม้ที่จะทำหัมยนต์ อาจารย์หรือพระผู้มีวิชาจะนำแผ่นไม้มาผูกไว้กับเสาเอกเพื่อทำพิธีถอน ทั้งนี้เพราะคนเมืองล้านนานั้นเมื่อจะประกอบพิธีกรรมใดๆ จะต้องทำพิธีสูตรถอนก่อนทุกครั้งและก่อนที่แกะสลักลวดลายหัมยนต์ เจ้าของบ้านจะต้องนำดอกไม้ ธูปเทียนมาอัญเชิญอำนาจสิ่งศักดิ์สิทธิ์มาไว้ที่หำยนต์ เมื่อทำการแกะสลักหัมยนต์แล้วจึงนำมาประดับไว้ที่บริเวณเหนือประตูทางเข้าห้องนอนของเจ้าของบ้าน โดยจะมีการทำพิธียกขันตั้งหลวง ประกอบด้วย ดอกไม้ ธูปเทียน หมากพลู ผ้าขาว ผ้าแดงและสุราอาหาร ให้อาจารย์กล่าวอัญเชิญเทวดา อารักษ์ ผีบ้านผีเรือนมาปกป้องรักษาบ้านหลังนั้นให้อยู่อาศัยอย่างร่มเย็นเป็นสุข

นี่เป็นความเชื่อหนึ่งของคนล้านนาที่ยึดถือปฏิบัติสืบทอดกันมาเป็นเวลานาน ทว่าในช่วงเวลา 30-40 ปีที่ผ่านมา มีนักวิชาการและปราชญ์ท้องถิ่นออกมาให้ทัศนะต่อหัมยนต์ในหลายความคิดเห็น บ้างก็ว่าเป็นการทำไสยศาสตร์ มนต์ดำของพม่าในยุคที่ปกครองเมืองเชียงใหม่ ขณะเดียวกันก็มีนักวิชาการกลุ่มหนึ่งให้ความหมายของหัมยนต์ว่าเป็น ยันตร์สำหรับป้องกันภัยอันตราย อีกกลุ่มหนึ่งบอกว่าหัมยนต์มีที่มาจากทับหลัง ซึ่งเป็นวัฒนธรรมเขมร แล้วแพร่หลายเข้าสู่ดินแดนล้านนา ซึ่งก็ว่ากันไป...

ต่อไปนี้เป็นนานาทัศนะของผู้รู้หลายท่านที่ได้กล่าวถึงความหมายของหำยนต์ อาจารย์ไกรศรี นิมมานเหมินท์ กล่าวไว้ในหนังสือศิลปล้านนา เรื่องเรือนแบบล้านนาว่า คำว่า "หำ" เป็นศัพท์ล้านนาไทยแปลว่า "อัณฑะ" ถือว่าเป็นสิ่งที่รวมแห่งพลังบุรุษชน ส่วนคำว่า "ยน" คงได้มาจากภาษาสันสกฤตคือ "ยนตร์" แปลว่าสิ่งป้องกันรักษาที่ศักดิ์สิทธิ์ ดังนั้นหัมยนต์จึงเป็นส่วนตกแต่งเรือนและทำหน้าที่เป็นยันต์อันศักดิ์สิทธิ์ที่จะป้องกันอันตรายจากภายนอก ซึ่งมีที่มาจากเกียรติมุขในศิลปชวา

อาจารย์ไกรศรี ยังกล่าวอีกว่า เมื่อครั้งที่สมัยพม่าเข้าปกครองล้านนา ได้บังคับให้คนเมืองอยู่อาศัยในบ้านที่มีรูปร่างคล้ายโลงศพของพม่า และหัมยนต์นี้เป็นอัณฑะของพม่านั้นเอง เมื่อเจ้าของบ้านชาวล้านนาและคนในครอบครัวเดินเข้าออกห้องและลอดใต้อัณฑะนั้นก็จะถูกข่มและทำลายจิตใจไม่ให้คิดกระด้างกระเดื่องต่อสู้ขับไล่พม่า ซึ่งไปสอดคล้องกับความคิดเห็นของ อาจารย์เฉลียว ปิยะชน กล่าวไว้ในหนังสือเรือนกาแลว่า เมื่อชาวล้านนาจะขายบ้านหรือซื้อบ้านต่อจากเจ้าของบ้านคนเก่า ก็จะทำพิธีด้วยการตีหำยนต์แรงๆ เพื่อทำลายความขลัง การทุบตีหำยนต์เปรียบเหมือนการตีลูกอัณฑะวัวควายในการทำหมัน ซึ่งเป็นการทำให้หมดสมรรถภาพ การหมดความศักดิ์สิทธิ์ของหำยนต์ก็เช่นกัน

ด้านอาจารย์มณี พยอมยงค์ ปราชญ์พื้นบ้านล้านนาให้ทัศนะว่า หำยนต์ มาจากคำว่า อรห+ยนต รวมเป็นคำว่า อรหันยันตะ แปลว่า ยันต์ของพระอรหันต์ ท่านกล่าวว่าในลวดลายต่างๆ ที่แกะสลักบนแผ่นหัมยนต์นั้น น่าจะมีคาถาติดอยู่ เช่น คาถานโมพุทธายะ คาถากันผีเป็นต้น
ในการกำหนดขนาดของหัมยนต์ จะวัดจากความยาวของเท้าเจ้าของบ้าน ถ้าเป็นประตูขนาดเล็กก็จะใช้ขนาดสามเท่าของเท้า ประตูขนาดใหญ่จะต้องวัดให้ได้ขนาดสี่เท่าของเท้าเจ้าของบ้าน ทั้งนี้การปลูกเรือนในสมัยก่อน ส่วนใหญ่จะใช้สัดส่วนจากมนุษย์เป็นตัวกำหนด เพื่อให้สอดคล้องกับการใช้งานและมีความเชื่อเข้าไปสัมพันธ์ว่า ควรจะเป็นขนาดเท้าของเจ้าของบ้านถือว่าเป็นการข่มผู้ที่จะลอดใต้หัมยนต์ หากเป็นผู้มีวิชาอาคมต่างๆ ก็จะเสื่อมถอยลง คนล้านนาโบราณจึงถือว่าหัมยนต์เป็นสิ่งที่สามารถคุ้มครองป้องกันสิ่งไม่ดีที่จะเข้ามากล้ำกลายเจ้าของบ้านได้

ขณะเดียวกัน อาจารย์อุดม รุ่งเรืองศรี ปราชญ์พื้นบ้านชาวล้านนาอีกท่านหนึ่งได้ให้ความหมายของหัมยต์ในอีกทัศนะหนึ่งว่า หำยนต์ น่าจะเรียกว่า หัมยนต์ มากกว่า สันนิษฐานว่ามาจากคำว่า หมมิย+อนต อ่านว่า หัมมิยะอันตะ คำว่า "หัมมิยะ" แปลว่า ปราสาทโล้น หมายถึงเพิงบังแดดชั่วคราว ส่วนคำว่า "อันตะ" แปลว่า ยอด ดังนั้น "หัมมิยะอันตะ" แปลว่า ปราสาทที่ไม่มียอด จึงอาจเป็นส่วนที่ตกแต่งในส่วนยอดของปะรำที่ห้อยลงด้านล่าง ในงานนิทรรศการเรื่องเกี่ยวกับหัมยนต์ ซึ่งอาจารย์วิถี พานิชพันธ์จากคณะวิจิตรศิลป์จัดขึ้นที่โรงแรมอิมพีเรียลควีนสปาร์ค เมื่อ ปี พ.ศ.ท่านได้อธิบายเรื่อง หัมยนต์ในสถาปัตยกรรมการสร้างเรือนแบบล้านนาว่าอาจจะมาจากส่วนหนึ่งของสถาปัตยกรรมของชาวลัวะ ซึ่งเป็นชนชาติพื้นเมืองเดิมของล้านนา เป็นรูปแบบลายไม้แกะสลักเหนือประตูทางเข้าห้องนอนของเรือนรุ่นเก่าของชาวลัวะด้วยและต่อเนื่องมาถึงเรือนกาแลของล้านนาแต่เมื่อพิจารณาเปรียบเทียบกับทับหลังปราสาทหินของขอมซึ่งมีลักษณะใกล้เคียงกันก็อาจเป็นข้อสันนิษฐานอย่างหนึ่งว่าอาจจะมีที่มาจากแหล่งต้นกำเนิดใกล้เคียงกันก็เป็นได้
ยังแสดงความคิดเห็นว่า หัมยนต์ เป็นองค์ประกอบทางสถาปัตยกรรม ไม่มีส่วนเกี่ยวข้องกับเรื่องที่เป็นคาถาอาคม เป็นสิ่งที่เจ้าของบ้านต้องการให้เกิดความสวยงามแก่ตัวบ้านเท่านั้นเอง
ขณะที่ความสำคัญของหัมยนต์แต่เดิมนั้น เป็นตัวบอกว่านี่คือประตูห้องนอนของเรือนหลังนั้น ซึ่งประตูห้องนอนนั้นมีความสำคัญมาก เพราะได้แบ่งพื้นที่ห้องนอนกับพื้นที่เติน คือห้องรับแขก เป็นการจัดแบ่งพื้นที่เฉพาะส่วนตัวของครอบครัวซึ่งนับถือผีเดียวกันของตระกูล เพราะตามปกติคนล้านนาก็จะไม่อนุญาตให้คนต่างผีหรือแขกผู้มาเยือนล่วงล้ำเข้าไปในเขตของตน หัมยนต์จึงเป็นกำหนดจัดแบ่งพื้นที่เฉพาะ

ดังนั้นเมื่อเราขึ้นไปเยี่ยมบ้านคนอื่นถ้าเห็นหัมยนต์ติดไว้เหนือประตู แสดงว่าพื้นที่นั้นห้ามมิให้คนภายนอกล่วงล้ำเข้าไป ถ้าเข้าไปก็จะเป็นการผิดผี จะต้องทำพิธีขอสูมาลาโทษ

นานาทัศนะของเรื่อง หัมยนต์ จากผู้รู้หลายท่านก็ว่ากันไป ซึ่งความเชื่อดังกล่าวจะถูกผิดอย่างไรก็เป็นเพียงความคิดเห็นส่วนเสี้ยวจากผู้ที่ศึกษาเรื่องนี้ แต่อย่างไรก็ตามจะพบว่าปัจจุบันหัมยนต์ถูกหลงลืมไปในหมู่คนรุ่นใหม่ หลายคนอาจไม่รู้จักและไม่เคยเห็นด้วยซ้ำว่าหำยนต์หน้าตาเป็นอย่างไร
หัมยนต์จะเป็นเพียงงานสถาปัตยกรรมล้านนาที่ประดับตามบ้านเรือนทั่วไป หรืออาจเป็นความเชื่อเรื่องไสยศาสตร์ที่ป้องกันภยันตรายต่างๆ ไม่ให้เข้ามาในบ้าน ก็ยังไม่มีการค้นหาศึกษา อย่างจริงจัง คงมีเพียงข้อสันนิษฐานว่ากันไปต่างๆ นานา กระนั้นบทความชิ้นนี้น่าจะมีส่วนสะท้อนให้คนหันมาเห็นคุณค่าและค้นหาความหมายของหัมยนต์กันมากขึ้น ซึ่งบางทีเราอาจไม่ได้เห็นหัมยนต์เป็นเพียงไม้แกะสลักโบราณที่วางขายกันตามร้านค้าของเก่าเพียงเท่านั้นฯ

แล้วท่านล่ะ จะเชื่อใคร

[Jeekuk]

อาจารย์ไกรศรี ยังกล่าวอีกว่า เมื่อครั้งที่สมัยพม่าเข้าปกครองล้านนา ได้บังคับให้คนเมืองอยู่อาศัยในบ้านที่มีรูปร่างคล้ายโลงศพของพม่า และหัมยนต์นี้เป็นอัณฑะของพม่านั้นเอง เมื่อเจ้าของบ้านชาวล้านนาและคนในครอบครัวเดินเข้าออกห้องและลอดใต้อัณฑะนั้นก็จะถูกข่มและทำลายจิตใจไม่ให้คิดกระด้างกระเดื่องต่อสู้ขับไล่พม่า ซึ่งไปสอดคล้องกับความคิดเห็นของ อาจารย์เฉลียว ปิยะชน กล่าวไว้ในหนังสือเรือนกาแลว่า เมื่อชาวล้านนาจะขายบ้านหรือซื้อบ้านต่อจากเจ้าของบ้านคนเก่า ก็จะทำพิธีด้วยการตีหำยนต์แรงๆ เพื่อทำลายความขลัง การทุบตีหำยนต์เปรียบเหมือนการตีลูกอัณฑะวัวควายในการทำหมัน ซึ่งเป็นการทำให้หมดสมรรถภาพ การหมดความศักดิ์สิทธิ์ของหำยนต์ก็เช่นกัน

อันนี้ผมฮับบ่ได้ครับ

[“TumFishing”]

ขอบคุณคับ ความรู้ดีๆ พึ่งรู้จักนี่ละคับ

[Preeyapha.cris]

ที่บ้านก็มีเจ้า ติดอยู่บนประตูหน้าบ้าน เห็นมาตั้งแต่เกิด บ้านที่อยู่เป็นบ้านเก่าเจ่นอุ๊ยหม่อนมาล๊ะ ก็ไม่ได้เอ๊ะใจ นึกว่าเป็นเครื่องประดับบ้านเฉยๆ ยังกึดๆเลยว่าจะย้ายไปแขวนมุมอื่นดีก่อ มาอ่านเจอในกระทู้นี้ ถึงบางอ้อเลยคะ เปิ้นฮ้องว่า หำยนต์ กำแล้วน่อ ไว้จะถ่ายฮูปเอามาลงเจ้า่

[Preeyapha.cris]

ที่บ้านก็มีเจ้า ติดอยู่บนประตูหน้าบ้าน เห็นมาตั้งแต่เกิด บ้านที่อยู่เป็นบ้านเก่าเจ่นอุ๊ยหม่อนมาล๊ะ ก็ไม่ได้เอ๊ะใจ นึกว่าเป็นเครื่องประดับบ้านเฉยๆ ยังกึดๆเลยว่าจะย้ายไปแขวนมุมอื่นดีก่อ มาอ่านเจอในกระทู้นี้ ถึงบางอ้อเลยคะ เปิ้นฮ้องว่า หำยนต์ กำแล้วน่อ ไว้จะถ่ายฮูปเอามาลงเจ้า่

แหมกำเจ้า สรุปแล้ว เอาหำยนต์มาแขวน นี่มัน "ดี" กะว่า "บ่าดี"  แล้วควรจะเชื่อตามตำราไหนดี

[Jeekuk]

ขณะเดียวกัน อาจารย์อุดม รุ่งเรืองศรี ปราชญ์พื้นบ้านชาวล้านนาอีกท่านหนึ่งได้ให้ความหมายของหัมยต์ในอีกทัศนะหนึ่งว่า หำยนต์ น่าจะเรียกว่า หัมยนต์ มากกว่า สันนิษฐานว่ามาจากคำว่า หมมิย+อนต อ่านว่า หัมมิยะอันตะ คำว่า "หัมมิยะ" แปลว่า ปราสาทโล้น หมายถึงเพิงบังแดดชั่วคราว ส่วนคำว่า "อันตะ" แปลว่า ยอด ดังนั้น "หัมมิยะอันตะ" แปลว่า ปราสาทที่ไม่มียอด จึงอาจเป็นส่วนที่ตกแต่งในส่วนยอดของปะรำที่ห้อยลงด้านล่าง ในงานนิทรรศการเรื่องเกี่ยวกับหัมยนต์ ซึ่งอาจารย์วิถี พานิชพันธ์จากคณะวิจิตรศิลป์จัดขึ้นที่โรงแรมอิมพีเรียลควีนสปาร์ค เมื่อ ปี พ.ศ.ท่านได้อธิบายเรื่อง หัมยนต์ในสถาปัตยกรรมการสร้างเรือนแบบล้านนาว่าอาจจะมาจากส่วนหนึ่งของสถาปัตยกรรมของชาวลัวะ ซึ่งเป็นชนชาติพื้นเมืองเดิมของล้านนา เป็นรูปแบบลายไม้แกะสลักเหนือประตูทางเข้าห้องนอนของเรือนรุ่นเก่าของชาวลัวะด้วยและต่อเนื่องมาถึงเรือนกาแลของล้านนาแต่เมื่อพิจารณาเปรียบเทียบกับทับหลังปราสาทหินของขอมซึ่งมีลักษณะใกล้เคียงกันก็อาจเป็นข้อสันนิษฐานอย่างหนึ่งว่าอาจจะมีที่มาจากแหล่งต้นกำเนิดใกล้เคียงกันก็เป็นได้
ยังแสดงความคิดเห็นว่า หัมยนต์ เป็นองค์ประกอบทางสถาปัตยกรรม ไม่มีส่วนเกี่ยวข้องกับเรื่องที่เป็นคาถาอาคม เป็นสิ่งที่เจ้าของบ้านต้องการให้เกิดความสวยงามแก่ตัวบ้านเท่านั้นเอง
ขณะที่ความสำคัญของหัมยนต์แต่เดิมนั้น เป็นตัวบอกว่านี่คือประตูห้องนอนของเรือนหลังนั้น ซึ่งประตูห้องนอนนั้นมีความสำคัญมาก เพราะได้แบ่งพื้นที่ห้องนอนกับพื้นที่เติน คือห้องรับแขก เป็นการจัดแบ่งพื้นที่เฉพาะส่วนตัวของครอบครัวซึ่งนับถือผีเดียวกันของตระกูล เพราะตามปกติคนล้านนาก็จะไม่อนุญาตให้คนต่างผีหรือแขกผู้มาเยือนล่วงล้ำเข้าไปในเขตของตน หัมยนต์จึงเป็นกำหนดจัดแบ่งพื้นที่เฉพาะ

ดังนั้นเมื่อเราขึ้นไปเยี่ยมบ้านคนอื่นถ้าเห็นหัมยนต์ติดไว้เหนือประตู แสดงว่าพื้นที่นั้นห้ามมิให้คนภายนอกล่วงล้ำเข้าไป ถ้าเข้าไปก็จะเป็นการผิดผี จะต้องทำพิธีขอสูมาลาโทษผมขอยึดตามนี้ครับ