คำ
ตอบของคำถามที่ว่า ทำไมพวกเราบางคนจึงตอบผิด? ที่ตอบผิดก็เพราะว่าเข้าใจผิดโดยเข้าใจไปว่า กรุงเทพมหานคร เป็นจังหวัดซึ่งอันที่จริง ในปัจจุบันนี้
กรุงเทพมหานคร ไม่ใช่จังหวัดแล้ว อ้าว! เมื่อไม่ใช่จังหวัดแล้ว กรุงเทพมหานคร ในปัจจุบันนี้เป็นอะไรล่ะ?
ตอบ : กรุงเทพมหานคร ในปัจจุบันนี้เป็นการปกครองรูปแบบพิเศษ ที่อยู่ในสังกัดที่เรียกว่า ราชการบริหารส่วนท้องถิ่นที่อื่นตามที่มีกฎหมายกำหนด โดยกฎหมายที่กำหนดให้เป็นราชการบริหารส่วนท้องถิ่นอื่นคือ พ.ร.บ. ระเบียบบริหารราชการกรุงเทพมหานคร พ.ศ.2528 ขอถามอีกว่าแล้วทำไมจึงเกิดความเข้าใจผิดว่า กรุงเทพมหานคร เป็นจังหวัด? ตอบ : คือเมื่อปี พ.ศ.2514 ได้มีการนำเอาจังหวัด พระนคร กับจังหวัด ธนบุรี มารวมกัน แล้วจัดตั้งเป็น นครหลวง เรียกว่า นครหลวงกรุงเทพธนบุรี ซึ่งเมื่อรวมกันแล้ว ก็ยังคงเป็นหน่วยงานอยู่ในสังกัดการบริหารราชการส่วนภูมิภาค คือ ยังเป็นจังหวัดอยู่เหมือนเดิม เหมือนกับตอนที่ยังไม่ได้เอามารวมกัน เมื่อมาถึงตรงนี้ ผู้เขียนขอทบทวนพวกเราถึงเรื่องการปกครองนิดหน่อยเพื่อจะได้เกิดความเข้าใจที่กระจ่างขึ้น คือประเทศเรามี พ.ร.บ. ระเบียบบริหารราชการแผ่นดิน พ.ศ.2534 แก้ไขล่าสุดเมื่อปี พ.ศ.2545 ได้แบ่งการปกครองเอาไว้เป็น 3 ส่วนใหญ่ๆ คือ
1. ส่วนกลางได้แก่ สำนักนายกรัฐมนตรี, กระทรวง, ทบวงและกรม
2. ส่วนภูมิภาค ได้แก่ จังหวัด และอำเภอ
3. ส่วนท้องถิ่น ได้แก่ องค์การบริหารส่วนจังหวัด, เทศบาล, สุขาภิบาล และราชการบริหารส่วนท้องถิ่นอื่น ตามที่มีกฎหมายกำหนด
ต่อมาปี พ.ศ.2515 ได้มีการปรับปรุงรูปแบบการปกครอง นครหลวงกรุงเทพธนบุรี ใหม่อีกและได้เปลี่ยนชื่อเรียกใหม่เป็น กรุงเทพมหานคร แต่ก็ยังคงเป็นจังหวัดอยู่เช่นเดียวกับปี พ.ศ.2514 สำหรับชื่อที่เรียกใหม่นี้ ก็เอามาจากท่อนแรกของชื่อเต็มของกรุงเทพมหานคร ที่รัชกาลที่ 1 ตั้งไว้มาใช้เรียก ซึ่งชื่อเดิมเต็มๆ มีดังนี้ กรุงเทพมหานคร บวรรัตนโกสินทร์ มหินทรายุธยา มหาดิลกภพนพรัตนราชธานีบุรีรมย์ อุดมราชนิเวศมหาสถาน อมรพิมานอวตารสถิตสักกทัติย วิษณุกรรมประสิทธิ์ ต่อมารัชกาลที่ 4 ทรงเปลี่ยนคำว่า บวรรัตนโกสินทร์ มาเป็น อมรรัตนโกสินทร์ ต่อมาปี พ.ศ. 2518 ได้มีการปรับปรุงรูปแบบการปกครอง
กรุงเทพมหานคร อีกคราวนี้ เปลี่ยนสังกัดจากการบริหารราชการส่วนภูมิภาค (จังหวัด) ไปอยู่ในสังกัดการ บริหารราชการส่วน
ท้องถิ่น (ไม่ใช่จังหวัด) คือ ไปอยู่ในส่วนที่เรียกว่า ราชการบริหารส่วนท้องถิ่นอื่น ตามที่มีกฎหมายกำหนด (ซึ่งมีการเปลี่ยน อำเภอ ไปเป็น เขต เปลี่ยน ตำบล ไปเป็น แขวง) ต่อมาปี พ.ศ. 2528 มีการปรับปรุงเปลี่ยนแปลง กรุงเทพมหานคร อีกโดยเปลี่ยนแปลง รายละเอียดภายในมากขึ้นแต่รูปส่วนใหญ่ ยังคงเดิมสังกัดก็คงเดิมคือเป็นหน่วยงาน ในการบริหารราชการส่วนท้องถิ่น (ซึ่งไม่ใช่จังหวัด) อยู่ในส่วนที่เรียกว่า ราชการบริหารส่วนท้องถิ่นอื่นตามที่มีกฎหมายกำหนดเหมือนกับปี พ.ศ.2518 และก็ใช้เรื่อยมาจนถึงปัจจุบันนี้ ส่วนกฎหมายที่ออกกำหนดให้เป็นก็คือ พ.ร.บ. ระเบียบบริหารราชการกรุงเทพมหานคร พ.ศ.2528 ตามที่กล่าวมาแล้วข้างต้น ซึ่งใน พ.ร.บ. ฉบับนี้มีข้อความกล่าวเอาไว้ชัดเจน ดังนี้ “
มาตรา 6 ให้กรุงเทพมหานครมีฐานะเป็นนิติบุคคลและเป็นราชการบริหารส่วนท้องถิ่น มีระเบียบการบริหารตามพระราชบัญญัตินี้และมีอาณาเขตท้องที่ตามที่กรุงเทพมหานครมีอยู่ในวันที่พระราชบัญญัตินี้ใช้บังคับ การแก้ไขเปลี่ยนแปลง อาณาเขตท้องที่กรุงเทพมหานครให้ตราเป็นพระราชบัญญัติ” ดังนั้นจะเห็นได้ว่า การปรับปรุงเปลี่ยนแปลงที่กล่าวมาข้างต้นนั้นถ้าใครไม่ได้ติดตามอย่างต่อเนื่อง คือ ไม่ได้เป็นแฟนพันธุ์แท้กันแล้วละก็รับรองได้ว่า ตกข่าว และจะเข้าใจผิดในเรื่องฐานะของ กรุงเทพมหานคร โดยจะเข้าใจเอาว่า กรุงเทพมหานคร ยังคงเป็นจังหวัดอยู่ ทั้งๆ ที่ไม่มีฐานะเป็น จังหวัดมาตั้งแต่ปี พ.ศ.2518 แล้วโดยได้ แยกกันอยู่คนละส่วนราชการกับจังหวัด คือจังหวัดอยู่ในสังกัดราชการส่วนภูมิภาคแต่ กรุงเทพมหานคร อยู่ในสังกัดราชการส่วนท้องถิ่น สำหรับการปกครองรูปแบบการบริหารราชการส่วนท้องถิ่นอื่นตามที่มีกฎหมายกำหนดไว้นั้น ใช่ว่าจะมีแต่ กรุงเทพมหานคร เพียงแห่งเดียว ยังมีที่ตำบลนาเกลือ อำเภอบางละมุง จังหวัดชลบุรีอีกหนึ่งแห่ง มีชื่อเรียกว่า เมืองพัทยา กฎหมายที่ออกมากำหนดให้เป็น คือ พ.ร.บ. ระเบียบบริหารราชการเมืองพัทยา พ.ศ.2521 และในอนาคตแว่วๆ ว่า เกาะช้าง ของจังหวัดตราด เกาะสมุย ของจังหวัดสุราษฎร์ธานี อาจจะถูกกำหนดให้เป็นการบริหารราชการส่วน
ท้องถิ่นอื่นตามที่มีกฎหมายกำหนด ในทำนองเดียวกับ เมืองพัทยา
http://www.dmsc.moph.go.th/webroot/secretary/Homepage/news48/october/2.htm