ฟ้อนผี การสืบสายของบรรพบุรุษของคนล้านนา

[rabbitNUENG]

•   ฟ้อนผีเจ้านาย ผีบ้านผีเมือง
การฟ้อนผีทั้ง ผีเจ้านาย หรือ ผีบ้านผีเมือง นี้ เป็นพิธีกรรมในการ เลี้ยงผี หรือสังเวยผี แต่เพิ่มการฟ้อนเพื่อความคึกคัก สนุกสนานแก่พิธีกรรม ซึ่งมักจะจัดขึ้นในระหว่างเดือนมกราคมถึงพฤษภาคม
การฟ้อนผีเจ้านาย หรือ ผีบ้านผีเมือง นี้คล้ายกับการ ฟ้อนผีมดผีเมง ทั้งการแต่งกายและดนตรี แต่จะไม่มีโหนผ้าเหมือน ผีเมง และไม่มีกิจกรรมการละเล่นเหมือนผีมด สำหรับเครื่องสังเวยกับพิธีกรรมต่างๆ ก็คลาดเครื่องกันไปไม่มากนัก (ดูเพิ่มที่ ผีเจ้านาย )
การฟ้อนผีเจ้านาย เป็น การเลี้ยงผีหรือฟ้อนผีเพื่อสังเวยผีเทพหรือผีอารักษ์ซึ่งทำหน้าที่รักษาบ้าน เมือง มีประวัติความเป็นมาที่เก่งกล้า เช่น เจ้าพ่อประตูผาของลำปาง เจ้าหลังคำแดงของเชียงใหม่ ในการสังเวยผีดังกล่าวนี้จะกระทำที่ “ หอผี ” โดย ม้าขี่ หรือคนทรงจะนำเครื่องเซ่นต่างๆ ไปสังเวยแล้วจะเอาพานเครื่องคารวะไปเชิญเจ้าพ่อที่หอผีให้ประทับทรงจากนั้น คนทรงก็จะแต่งตัวตามแบบที่เจ้าพ่อชอบ ออกไปฟ้อนที่หน้าหอผี เครื่องแต่งตัวที่จัดเตรียมไว้มีผ้าโสร่งสีต่างๆ ทั้งลายตาหมากรุกและผ้าพื้น เสื้อผ่าอกแขนยาว ผ้าคาดเอว ผ้าโพกศีรษะและผ้าคล้องคอสีต่างๆ ในขณะเดียวกัน คนทรงของเทพเจ้าต่างๆ ที่ได้รับเชิญมาร่วมพิธีก็จะแต่งตัวแล้วออกไปร่วมฟ้อน โดยมีวงดนตรี กลองเต่งถิ้ง ประโคมเสียงสนั่น

เครดิตฮูปฟ้อนผีเจียงฮาย : oldchiangrai.com

[rabbitNUENG]

ผีมด เป็นผีประจำตระกูลหรือผีบรรพบุรุษซึ่งสันนิษฐานว่าเป็นผีที่ทำหน้าที่มด คือดูแลลูกหลานในตระกูล อย่างคำว่ามดลูก คือส่วนที่ดูแลทารกในครรภ์ เป็นต้น จากการสังเกตพฤติกรรมการละเล่นที่ปรากฏในขบวนการฟ้อนผีมด เช่น การปัดต่อปัดแตน ยิงนก ยิงกระรอกกระแต คล้องช้างคล้องม้า ชนไก่ ทำไร่ทำสวน ทอดแห ฟ้อนดาบ และถ่อเรือถ่อแพ เห็นว่าเป็นพฤติกรรมของชายหรือพ่อบ้านที่พึงกระทำในการดำรงชีวิต จึงเห็นว่า ผีมด น่าจะเป็นผีฝ่ายพ่อหรือการสืบจากฝ่ายบิดา ซึ่งต่างไปจาก ผีเมง ที่แสดงพฤติกรรมแง่การคลอดบุตรและการปรุงอาหารเป็นกิจกรรมเด่น ซึ่งส่อแสดงว่า ผีเมง เป็นผีของฝ่ายหญิง

[rabbitNUENG]

ผีมดซอนเมง หมาย ถึงผีปู่ย่าหรือผีบรรพบุรุษที่เกิดจากผู้สืบสายสกุลผีมดและผีเมงแต่งงานกัน ทำให้ลูกหลานที่เกิดมามีสายสกุลผีมดและผีเมงซอนหรือแทรกผสมกันอยู่ เมื่อจะทำพิธีฟ้อนผีหรือสังเวยผีบรรพบุรุษ ก็ต้องมีพิธีกรรมของทั้งผีมดและผีเมงซอนผสมกันอยู่

[nansom]

น่าสนใจขนาด บางท่านบอกว่าเป็นผีพม่าผีมอญ ไม่รู้อย่างไหนจะจริงเนาะ

[n.md]

เคยเห็นเปิ้นฟ้อนผีเม็ง ตอนเป็นเด็ก

บ่อฮู้ที่อื่นจะเรียกเหมือนกันก่อ

[Singhakara]

มี ๓ สิ่งที่ผมใคร่รู้ว่า
๑.ถ้าหากเม็งคือชนชาติมอญ แล้วมดคือชนชาติอะไร
๒.พญามังรายหากไม่ใช่เม็ง(มอญ) และพญามังรายเป็นอะไร (เพราะเวลาเรียกเม็งรายมักแย้งกัน)
๓.เจ้าแม่จามเทวีเป็นมอญ(เม็งจริงหรือ)
โปรดชื้แน่ะ ผมอยากรู้จริงๆๆ เพราะเป็นส่วนหนึ่งในชิ้นงานของผมครับ
(ขอบคุณครับผม)

[chamanant]

มี ๓ สิ่งที่ผมใคร่รู้ว่า
๑.ถ้าหากเม็งคือชนชาติมอญ แล้วมดคือชนชาติอะไร
๒.พญามังรายหากไม่ใช่เม็ง(มอญ) และพญามังรายเป็นอะไร (เพราะเวลาเรียกเม็งรายมักแย้งกัน)
๓.เจ้าแม่จามเทวีเป็นมอญ(เม็งจริงหรือ)
โปรดชื้แน่ะ ผมอยากรู้จริงๆๆ เพราะเป็นส่วนหนึ่งในชิ้นงานของผมครับ
(ขอบคุณครับผม)

๒.พญามังราย น่าจะเป็นชนเผ่า "ลัวะ"

[rabbitNUENG]

ผีมด หมายถึง ผีของมดที่ชอบอยู่ตามบ้านเรือนคอยเฝ้ารักษาให้บ้านเรือนอยู่เป็นปกติสุข มีความอบอุ่นในเหมือนกับบ้านเมืองที่มีผีเสื้อบ้านยักษ์ผีเสื้อบ้านเมืองคอยปกปักรักษาอยู่ ดังนั้นถ้าตระกูลไหนจะมีพิธีการฟ้อนผีมด ชาวบ้านที่อยากได้เงินก็จะนำมดมาขายเป็นรังๆ บ้านที่อยู่ใกล้เคียงก็จะซื้อนำมาไว้ในบ้านของตน ประการสุดท้ายเล่าว่า ผีมดนั้นเป็นความเชื่อดั้งเดิมของไทย เพราะปรากฏว่ามีอยู่ในกลุ่มชาวไทดำและไทลื้อหลายแห่ง

[rabbitNUENG]

ซึ่งคำว่า มด นั้นในภาษาไทยเดิมหมายความได้ 2 นัย คือต้นตระกูล ดังสำนวนว่า แม่มดแม่หม่อน ซึ่งแปลว่า ทวด และในอีกความหมายหนึ่งแปลว่า ผู้รู้ เช่นในสำนวนที่ว่า มดหมอ เป็นต้น การฟ้อนผีนั้นเป็นประเพณีเก่าแก่ที่สืบทอดกันมาแต่โบราณ เชื่อกันว่าการฟ้อนผีเป็นการเซ่นดวงวิญญานบรรพบุรุษที่ได้ช่วยปกป้องคุ้มครองรักษาให้ลูกหลานได้อยู่อย่างผาสุข และเป็นการเชิญวิญญาณของบรรพชนให้มาร่วมกิจกรรมเพื่อให้เกิดความสามัคคีขึ้นในกลุ่มคนที่นับถือผีเดียวกัน สันนิษฐานว่าการฟ้อนผีนั้นจะได้รับมาจากประเพณีของชาติมอญหรือเม็ง ดังเช่นประเพณีการฟ้อนผีเม็ง ซึ่งต่อมาชาวล้านนาได้รับมาใช้ในพิธีกรรมที่เกี่ยวกับผีมดด้วย การเลี้ยงผีมดก็มีวัตถุประสงค์และแบบแผนคล้ายคลึงกับการเลี้ยงผีปู่ย่า แต่มีพิธีกรรมที่แตกต่างกันออกไป ที่เด่นชัดได้แก่ มีการฟ้อนรำและการละเล่นที่สนุกสนาน ตัวอย่างเช่น การฟ้อนดาบ การฟ้อนเจิง หรือ การตบมะผาบซึ่งล้วนแล้วแต่เป็นการการแสดงศิลปะพื้นบ้านล้านนาที่ทรงไปด้วยคุณค่าและแสดงถึงในความสามารถในเรื่องภูมิปัญญาท้องถิ่นของชาวล้านนาในอดีต

[rabbitNUENG]

มี ๓ สิ่งที่ผมใคร่รู้ว่า
๑.ถ้าหากเม็งคือชนชาติมอญ แล้วมดคือชนชาติอะไร
๒.พญามังรายหากไม่ใช่เม็ง(มอญ) และพญามังรายเป็นอะไร (เพราะเวลาเรียกเม็งรายมักแย้งกัน)
๓.เจ้าแม่จามเทวีเป็นมอญ(เม็งจริงหรือ)
โปรดชื้แน่ะ ผมอยากรู้จริงๆๆ เพราะเป็นส่วนหนึ่งในชิ้นงานของผมครับ
(ขอบคุณครับผม)

ผมตอบไปบ้างส่วนข้างบนแล้วนะคัฟ ส่วนเรื่องของพญามังรายนั้น ในประวัติศาสตร์ในล้านนา ไม่มีพระนามว่า เม็งราย คัฟ มีเชียงรายที่เดียวเรียกพระองค์ว่า เม็งราย พระนามท่านตามประวัติศาสตร์ พงศาวดารคือ พญามังราย (มหาราช)

พระนางจามเทวี มาจากเมืองละโว้ (ลพบุรี) ท่านเป็นผีบรรพบุรุษ ท่านเป็นลัวะเมืองละโว้คัฟ