เล่นทายกันว่าจะออกตัวไหน มีเช้ากับบ่าย สัตว์ทาย มี32ตัว และมีคำไบ้ให้เดากัน
เล่นก็เหมือนเล่นหวย แต่ซื้อได้32ตัว 1 บ. ได้ 30 บ. ก็ประมานนี้คับ
มากกว่านั้นครับ อยู่ที่ 36 ตัว
ขอเอาเรื่องมะก่องถี่ในหนังสือ “เที่ยวเมืองเชียงตุง และแคว้นสาละวิน” โดย บ. บุญค้ำ พิมพ์ครั้งที่ ๑ พ.ศ. ๒๔๙๙ มาฮอมโตยฅนครับ
เป๋นประเพณีของคนไตเมื่อจัดงานปอยจะมีก๋ารเล่นพนันโตย ในเจียงตุ๋งก็มีก๋ารตั้งบ่อนโดยประมูลจากเจ้าฟ้าเป๋นเรื่องเป๋นราว มะก่องถี่เป๋นการพนันแบบนึ่งตี้นิยมกั๋นแพร่หลาย
วิธีเล่นมะก่องถี่เหมือนกับหวย ก.ข.ของไทยสมัยก่อน แต่ไจ้ฮูปสัตว์ต่างๆเป๋นตั๋วหวยแตนตั๋วอักษร ตำราเปิ้นว่าได้รับอิทธิพลมาจากจีน คือเอาตั๋วแทนคณะเซียนของจีนมาเล่น ในแต่ละวันมีก๋ารออกหวยเช้าและหวยค่ำ ก่อนหวยมะก่องถี่จะออก เจ้ามือก็จะเอาตั๋วหวยตี้จะออกขึ้นผูกไว้ปล๋ายยอดเสาสูง แล้วก็ออกปัญหาแจกหื้อคนแตง ถ้าใผแตงถูกก็จะได้กิ๋น ๒๗ ต่อ อย่างแตง ๑๐๐ บาท ก็จะได้ ๒,๗๐๐ บาท
ตั๋วหวยเปิ้นจะพิมพ์ใส่ไว้ในฮูปคน โดยหวยตัง ๓๖ ตั๋วจะปรากฏอยู่ตามส่วนต่างๆของร่างก๋าย (ตามฮูปตี้ปี้เคอไตกับส่างกานต์โพสท์มาหื้อผ่อตังบนนั่นแหละ ถ้าเป๋นของเก่าดั้งเดิมจะมีตั๋วอักษรจีนกำกับอยู่ ) ตั๋วอย่างเช่น ม้าอยู่บนหัว อีเห็นอยู่ตี้ปาก นาคกับก่ำเบ้ออยู่ตี้หู ปลาทองอยู่มือขวา นกยางอยู่มือซ้าย หมูอยู่ตี้ท้อง เป็นต้น ฮูปสัตว์ตี้เอามาเป๋นตั๋วหวยนี้เป๋นตั่วแทนของเซียน แต่ละตั๋วมีลำดับเลขประจำตั๋วดังนี้
(๑) ลิง
(๒) กระต่าย (ตำฮาเซียนมีเต่า แหมตั๋วนึ่ง)
(๓) ปลาเงิน
(๔) ก๋าแก๋-นกพิราบ (ตำฮาเซียนเป๋นหอยแครง)
(๕) แหวน (ตำฮาเซียนเป๋นปลาตะเพียน)
(๖) ไก่
(๗) แม่ขาว-แม่ชี (ตำฮาเซียนเป๋นแมวป่า)
(๘) อีเห็น
(๙) หมา
(๑๐) แมงมุม
(๑๑) เต่า (ตำฮาเซียนเป๋นไก่ฟ้า)
(๑๒) เป็ดหรือห่าน
(๑๓) ม้า
(๑๔) หนู
(๑๕) หอย (ตำฮาเซียนเป๋นหอยสังข์และมังกร)
(๑๖) นกแดง (ตำฮาเซียนเป๋นนกนางแอ่น)
(๑๗) แมว (ตำฮาเซียนเป๋นปู๋)
(๑๘) ปลาทอง (ตำฮาเซียนเป๋นปลาฝาหรือตะพาบน้ำ)
(๑๙) มังกร
(๒๐) จ้าง (ตำฮาเซียนเป๋นนกเหยี่ยว)
(๒๑) ปู๋ (ตำฮาเซียนเป๋นกุ้ง)
(๒๒) แป๊ะ (ตำฮาเซียนเป๋นแกะ)
(๒๓) ก๋าดำ
(๒๔) เสือ
(๒๕) งัว (ตำฮาเซียนเป๋นควาย)
(๒๖) นกยูง
(๒๗) ก่ำเบ้อ-ผีเสื้อ
(๒๘) เหยี่ยน-ปลาไหล
(๒๙) นกยาง (ตำฮาเซียนเป๋นนกกระสา)
(๓๐) กบ
(๓๑) เผิ้ง
(๓๒) กว๋าง
(๓๓) งู
(๓๔) หมู
(๓๕) ขี้เดือน-ไส้เดือน (ตำฮาเซียนเป๋นสิงโต)
(๓๖) นาค (ตำฮาเซียนเป๋นมังกร)
ตั๋วหวยเหล่านี้ เปิ้นยังจัดเป็นคู่ ๆ ดังนี้
๑. ลิงคู่กับปลาทอง
๒. กระต่ายคู่กับแหวน
๓. ปลาเงินคู่กับขี้เดือน
๔. ก๋าแก๋คู่กับนกแดง
๕. ไก่คู่กับเหยี่ยน
๖. แม่ขาวคู่กับกว๋าง
๗. อีเห็นคู่กับจ้าง
๘. หมาคู่กับหนู
๙. แมงมุมคู่กับงัว
๑๐. เต่าคู่กับก่ำเบ้อ
๑๑. ห่านหรือเป็นคู่กับงู
๑๒. ม้าคู่กับนกยูง
๑๓. หอยคู่กับเผิ้ง
๑๔. แมวคู่กับมังกร
๑๕. ปูคู่กับนาค
๑๖. แป๊ะคู่กับก๋าดำ
๑๗. เสือคู่กับนกยาง
๑๘. หมูคู่กับกบ
เครดิต
http://www.lannaworld.com/cgi/lannaboard/reply_topic.php?id=41662ครับ